«Үйі жоқтың – күйі жоқ» дейді дана қазақ. Расымен де басыңда басыбайлы баспанаң болмаса, ешқандай бабың болмайды. Ал бүгінгі таңда баспана мәселесі талайдың басын қатырып тұрғаны ащы да болса шындық. Үш адам бас қосқан ортада екеуі баспаналы болу бақыты бұйырмай жүргенін айтып, мұңын шағады. Әрине, соңғы жылдары мемлекет тарапынан өзекті мәселені шешудің түрлі тетіктері жүзеге асып, тұрғын үй құрылысы қарқын алуда. Дегенмен талайды толғандырған түйінді мәселе толықтай шешімін тапқан жоқ.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев әр жылдардағы Жолдауларында халықты тұрғын үймен қамтамасыз етуге ерекше мән беріп, нәтижесінде бұл бағыттағы жұмыстар жыл санап жандана түсуде. Мәселен, Мемлекет басшысы өткен жылғы «Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Жолдауында: «Бүгінде біз тұрғын үй құрылысына зор серпін беріп отырған «Нұрлы жер» бағдарламасын табысты іске асырудамыз. Тұрғын үй ипотекасының қолжетімділігін арттыратын жаңа ауқымдағы «7-20-25» бағдарламасы қолға алынды. Әкімдерге жергілікті бюджет есебінен жеңілдетілген ипотека бойынша алғашқы жарнаны ішінара субсидиялау мәселесін пысықтауды тапсырамын. Бюджет есебінен салынатын жаппай құрылыс алаңдарына арналған инженерлік инфрақұрылым жүргізуді қоса алғанда, мемлекет бес жыл ішінде 650 мың отбасыға немесе 2 миллионнан астам азаматқа қолдау көрсетеді» деп жауапты тұлғаларға нақты тапсырмалар жүктеді.
Облысымызда көп ұзамай Ұлт көшбасшысы Нұрсұлтан Әбішұлының алға қойған мақсат-міндеттеріне сай нақты жұмыстар басталып та кетті. Тіпті елімізде алғашқылардың бірі болып облыс әкімі Асқар Мырзахметовтің тапсырмасы негізінде Тараз қаласы, Қойгелді көшесі №173 мекенжайында «7-20-25» бағдарламасы бойынша орталықтандырылған түсіндіру кеңсесі құрылды. Аталған орталықтың ашылу салтанатында сөз алған Тараз қаласы әкімінің орынбасары Сайлауғалы Байназаров: Бұл кеңсені ашудағы басты мақсат – облыс, қала тұрғындарына «7-20-25» бағдарламасының шарттарын, жеңілдіктерін түсіндіріп, бір жерден хабардар ету. Тұрғындар ендігі жерде ешбір делдалсыз жергілікті атқарушы билік пен екінші деңгейлі банк арқылы пәтерлерін рәсімдей алады» деп сүйіншілей жеткізген еді. Шара барысында орталықтағы қаз-қатар тізілген мамандарды, кеңес алу мақсатында ағылып келіп жатқан тұрғындарды көріп, көңіл сүйсініп-ақ қалған болатын. Сонда көзбен көргеніміздей, аталған кеңседе алдағы уақытта жергілікті әкімдіктің қызметкерлерімен қатар, бағдарламаға қатысушы екінші деңгейлі банктер мен «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» өкілдері қала тұрғындарына кеңестер беріп, жеңілдіктер туралы хабардар ететін болған. Сөйтіп, жиыннан желпініп қайтып, кейін кеңседен бағдарлама бойынша кеңес алуға таныс-білістерді үгіттеп те жүрдік.
Көпке көмегін тигізіп, баспана алуға аз да болсын септесер деген кеңсеге таяуда тағы арнайы ат басын бұрдық. Өкінішке қарай, бұл күні кеңес алу мақсатында келіп, кеңсенің есігін күзетіп тұрған қала тұрғындарының қатарын толықтырып қайттық. Түскі үзіліс уақытынан (түскі үзіліс 13.00-15.00) табаны күректей 45 минут өткенімен бірде-бір маман төбе көрсетпеді. Уақыт өткен сайын келушілердің қатары көбейе түсті. Өзін Тараз қаласының тұрғыны Сандуғаш Сартаева деп таныстырған келіншек бағдарлама туралы әртүрлі мәлімет естігенін, сол себепті де анық-қанығын мамандардың өз аузынан білуге келгенін айтады.
– Орталықтандырылған түсіндіру кеңсесінің ашылғаны туралы бірнеше ай бұрын жаңалықтардан көрген болатынмын. Қарбалас жұмыстармен келуге мұршам болмай, мұнда бас сұғудың бүгін ғана сәті түсті. Шыны керек, бағдарлама жайында көп нәрсе білмеймін. Ал білетіндермен сөйлесе қалсаң, әрқайсысы сан түрлі ақпарат береді. Сондықтан да бағдарлама туралы бүге-шігесіне дейін білмек оймен кеңсеге келіп отырмын. Мені «7-20-25» бағдарламасының бірнеше жылдан бері жүзеге асып келе жатқан «Нұрлы жер» бағдарламасынан қандай өзгешелігі бар, үй қай ықшамауданнан беріледі, қандай құжаттар жинау керек» деген сынды бірқатар сұрақтар қызықтырады. Бірақ бүгін ешкімге жолыға алмай, босқа уақытымды жоғалтатын секілдімін, –
дейді С.Сартаева.
Осылайша күте-күте төзіміміз таусылып, күдерімізді үзіп, келген ізімізбен кері қайтуға тура келді. Күн ұзартпай келесі тәулікте тағы да кеңсе алдынан табылдық. Бағымызға қарай, бұл күні жолымыз болды. Алайда тым ерте қуанған екенбіз. Кеңседе әуелгідей қызу жұмыс жоқ. Екінші деңгейлі банк өкілдерінің орны қаңырап бос тұр. Ал біз барғанда алдындағы кеңес алушыны шығарып салып отырған Тараз қалалық тұрғын үй инспекциясы бөлімінің маманынан қанағаттанарлықтай жауап ала алмадық. Барлық мәліметті тек екінші деңгейлі банк өкілдері беретінін айтқан маман «7-20-25» бағдарламасы туралы там-тұмдап білгенімен бөлісті. Сөйтіп, керекті мәліметтің барлығын «Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі» акционерлік қоғамының облыстық филиалынан ала алатынымызды айтып, жөн сілтеді. Ал облыстық филиал мамандары «7-20-25» бағдарламасы бойынша банк лицензияны енді алғанын айтады.
Міне, былтыр алаулатып-жалаулатып ашылған кеңсенің бүгінгі тынысы осындай. Кеңес беруге арналған кеңсе қаңырап бос тұр. Ал тұрғындар кеңседен қанағаттанарлықтай ақпарат ала алмаған соң әр банкке сабылып, табанынан таусылып әлі жүр.
Ұлттық банктің облыстық филиалының директоры Евгений Шарыгиннің айтуынша, бағдарлама жүзеге аса бастаған алты ай ішінде облыстағы банктерде жалпы сомасы 721 миллион теңгені құрайтын несие қаражаты бойынша 80-нен астам өтінім қабылданған екен. Оның ішінде 400 миллион теңге көлеміндегі 45 өтінім мақұлданып, 35 азаматқа 300 миллион теңге несие беріліпті. Бәлкім, ақпараттық орталық өздеріне жүктелген міндетті тиянақты орындаған болса, көрсеткіш бұдан да жоғары болар ма еді?! Әйтеуір, орталықтың жұмысы тәп-тәуір басталып, соңы сиырқұйымшақтанып кетпесе деп тілейміз.